هنر خاتم کاری

صد نقش بر استخوانم افکند ز داغ   ****   گویا که لب لعل تو خاتم بند است

هنر  خاتم ‌کاری  یکی از مهم‌ترین هنرهای دستی ایران است. این صنعت، ارزش هنری فوق العاده زیادی دارد و سابقه آن درایران از زمان های خیلی قدیم بوده است.
خاتم ترکیبی است از چند ضلعی‌های منظم با تعداد اضلاع متفاوت (پنج، شش، هفت، هشت و یا ده ضلعی) که با استفاده از مواد اولیه شامل چوب های رنگی در رنگ‌های مختلف، مفتول برنج و انواع استخوان تشکیل می‌شود. خاتم از هنرهای دستی دقیق و پرکار است که تولید و ساخت آن احتیاج به دقت و حوصله زیاد دارد.
در لغت‌نامه دهخدا، خاتم ‌ساز چنین معنی شده است: «آنکه پاره‌های استخوان را در چوب با نقش و نگار بنشاند. خاتم ‌سازی عمل خاتم‌ ساز را گویند.»در دائرةالمعارف فارسی درباره خاتم‌ کاری و خاتم‌ سازی آمده است:«هنر آراستن سطح اشیاء به صورتی شبیه موزائیک، با مثلث‌های کوچک. طرح‌های گوناگون خاتم همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است. این اشکال هندسی را با قراردادن مثلث‌های کوچک در کنار هم نقش‌بندی می‌کنند.
مثلث‌ها را از انواع چوب، فلز و استخوان می‌سازند. هرچه مثلث‌ها ریزتر وظریف تر باشند، خاتم مرغوب‌تر است. در یک طرح خاتم، برای ساختن کوچک‌ترین واحد هندسی، حداقل سه مثلث و برای بزرگ‌ترین آن، حداکثر چهارصد مثلث به کار می‌رود.»

مواد اولیه در ساخت خاتم سازی
انواع چوب خاتم سازی: توسكا- كبوده- راش- گردو- بقم- عناب- نارنج و بعضي چوب هاي رنگ شده
استخوان ( استخوان و عاج فبل- استخوان شتر- استخوان اسب)
مفتول هاي فلزي ( برنج- آلومنيوم- نقره)
چسب( چسب چوب- سريشم)

وسايل و ابزار مورد نياز در خاتم سازی
وسایل خاتم سازی شامل چكش- گازانبور- دريل و مته- اره فلكه ي- دستگاه كاس زني- انواع سوهان- انواع رنده- پرس- دينام(ساب)- تيغ اره- ليسه- خط كش و گونيا- مقار و...